Emekli sandığı ölüm işlemleri konusunda öncelikli olarak bilinmesi gereken bu işlemlerin yapılabilmesi için vefat edenin kamu çalışanı veya kamudan emekli olanlar için yapılmasıdır. Çünkü sosyal güvenlik kurumları arasında olan Emekli Sandığı kamuda görev alan ve emekli olmuş olanlara hizmet sunumu sağlanan birimidir.
Emekli Sandığından ölüm işlemleri yapılması işini vefat eden kişilerin öncelikle birinci derece yakınları yapabilmektedir. Emekli Sandığına kayıtlı bir üyenin vefat etmesi durumunda geri kalanlarına belirli hakların verilmesi için ödenen prim gün sayısına bakılmaktadır. Vefat edenin yakınlarına ölüm aylığı hakkının verilmesi için en az 1.800 gün prim ödenmesi şartı aranmaktadır.
Emekli Sandığından Ölüm İşlemleri Yapmaya Yetkisi Olanlar
Emekli Sandığı üzerinden ölüm işlemlerini yapmaya yetkisi olanlar kanunla düzenlenmiştir. Kanuna göre bir kamu çalışanının veya kamudan emekli olmuş kişinin vefatı durumunda kurum üzerinden vefat edenin;
- Eşi,
- Çocukları (Reşit olan)
- Anne ve Babası
- Vekaleti bulunan Avukatlar
Vasıtasıyla kuruma ölüm bildirimleri yapılabilmektedir. Burada bir avukata vekaleti de ancak vefat edenin yukarıda belirtilen yakınları verebilmektedir. Vefat eden Emekli Sandığı üyesinin hiçbir yakını bulunmaması durumunda bütün hakları doğal olarak sona ermiş sayılmaktadır.
Emekli Sandığına Ölüm Bildirimi Nasıl Yapılır?
Kamu çalışanı veya kamudan emekli olmuş birinin ölüm halinde emekli sandığı işlemleri belirli başvuru koşullarının sağlanması ile yapılmaktadır. Emekli Sandığına ölüm bildirimi için;
- Ölüm belgesi (Hastane veya Adli Tıp Kurumundan)
- Başvuru yapanın kimlik fotokopisi
- Muhtarlıktan imzalı ve onaylı Ölüm Parası Formu
- Emekli Sandığı Ölüm Bildirim Formu
Belgelerini tamamlayarak vefat edenin yakınları veya vekalet verdikleri avukatları kuruma bildirim yaparak belirli hakları talep edebilirler.
Emekli Sandığı Ölüm İşlemleri
Emekli Sandığından Ölüm Bildirimi Sonrasında Alınacak Yardımlar
Emekli Sandığı üyesi birinin vefatı durumunda Emekli Sandığı Ölüm Bildirimi yapan yakınlarına bazı yardımlar ve haklar verilmektedir. Emekli Sandığında kaydı bulunan birinin vefatı durumunda geride kalan eş, çocuk, anne ve babası gibi yakınlarına;
- Cenaze yardımı,
- Ölüm aylığı,
- Evlenme yardımı,
- Ölüm sonrası toplu ödeme
Gibi farklı maddi hak ve yardımlar sağlanmaktadır. Vefat edenin yakınlarına bu haklar belirli koşul ve sınırlarla sağlanmaktadır.
Ölüm Aylığı Nasıl Bağlanır?
Emekli Sandığı ölüm maaşı nasıl alınır konusu kanunda detaylı bir şekilde tanımlanmıştır. Buna göre Emekli Sandığında kayıtları bulunan birinin vefat etmesi durumunda geride kalan eş (Resmi nikâhlı olması şartıyla) ve çocuklarına aylık bağlanmaktadır. Ölüm aylığı bağlanması da belirli oranlar üzerinden ve sınırlamalar uygulanarak yapılmaktadır.
Ölüm aylığında temel olarak vefat eden kişinin aldığı veya almayı hak ettiği aylık maaşı dikkate alınmaktadır. Ölüm aylığının geride kalan eş ve çocukları bağlanma oranları ise şöyle; nikâhlı eşe hak edilen maaşın %50’si (vefat edenin çocuğu yok ise bu oran %75’e kadar çıkmaktadır.) ve geride kalan çocuklar için hak edilen maaşın %25’i şeklinde oranlanmaktadır.
Çocukların tümü için belirlenen oran sadece %25’tir. Yani vefat edenin hak ettiği maaş 2.000 TL ise geride kaç çocuk olursa olsun bağlanacak maaş tutarı toplamı 500 TL olacaktır.
Ölüm Aylığı Ne Zamana Kadar Alınır?
Emekli Sandığı ölüm sonrası işlemler tamamlandıktan sonra ölenin yakınları için aylık bağlanması işlemleri yapılmaktadır. Ancak vefat eden kişinin geride kalan yakınlarının bu aylıktan yararlanma süreleri kanunla kısıtlanmış veya süresiz hale getirilmiştir. Buna göre ölenin geride kalan yakınları;
- Eş yeni bir evlilik yapana kadar (Resmi nikâhlı olarak)
- Kız çocukları evlenene kadar
- Dul kız çocukları
- Ortaöğretimi devam eden erkek çocuk 20 yaşına kadar
- Yükseköğretime devam eden erkek çocuk 25 yaşına kadar
- Cinsiyet fark etmeksizin 18 yaşına kadar olan çocuklar
Kanunla belirlenen oranlarda bu süreler kadar ölüm aylığı almaya hak kazanmaktadır.
Emekli Sandığı Ölüm Sonrası Toptan Ödeme
Vefat edenlerin geride kalan yakınları Emekli Sandığı ölüm bildirimi dilekçe örneği dikkate alınarak düzenlediği başvuruda kurumdan vefat edenin sigorta kapsamında bulunan ödemelerini toptan alma şansları bulunmaktadır.
Burada bilinmesi gereken husus çalışanlardan iki türlü sigorta gideri kesildiğidir. Bunlardan birisi emekli maaşı almak için diğeri ise genel sağlık sigortası kapsamındadır. Kurumdan toptan ödeme talebinde bulunan vefat edenin yakınları sadece emeklilik için ödenen sigorta primleri tutarlarıyla sınırlı bir ödeme almaktadır.
Cenaze Yardımı
Emekli Sandığında kayıtlı birinin vefat etmesi durumunda geride kalan yakınlarına cenaze yardımı veya cenaze ödeneği denilen bir ödeme yapılmaktadır. Cenaze yardımı yapılırken vefat eden kişinin yakınlık derecesine bakılmaktadır. Cenaze yardımı öncelik olarak nikahlı eşe, sonra çocuklara ve bunların olmaması durumunda anne ve babaya yapılmaktadır. Vefat eden kişinin hiçbir yakını bulunmadığı hallerde cenaze yardımı defin işlemlerine gerçekleştiren kişi ve kurumlara yapılmaktadır.
Emekli Sandığı tarafından vefat edenlerin yakınlarına yapılan cenaze yardımları ödeneği her yıl belirlenen limitler dahilinde yapılmaktadır. Bu ödemenin yapılmasında vefat eden kişinin sigortalılık süresi dikkate alınmaz.
Evlenme Ödeneği
Emekli Sandığı kayıtlarında bulunan birinin vefat etmesi durumunda geride kalan yakınlarına kanunla verilen haklardan birisi de Evlenme Ödeneğidir. Kanunda evlenme ödeneğinin sadece kız çocuklara verilmesi öngörülmüştür.
Bunun sebebi ise kız çocuklarının bekar olduğu süre zarfınca vefat eden kişinin maaşından belirli miktarda aylık bağlanmasıdır. Vefat eden birinin kız çocuğunun evlenmesi durumunda kız çocuğuna bağlanan aylık tutarının 12 katı şeklinde bir ödeme nakit olarak yapılır.
Kanunda bu durum biraz daha detaylandırılarak evlenme ödeneği alarak evlenen bir kız çocuğun eşinden ayrılarak tekrar aylık bağlanması talebinde bulunması halinde 12 ay süreyle aylık alamaz şeklinde düzenleme yapılmıştır.
Kanunda vefat eden üyelerin geride kalan eşine ve kız çocuklarına pozitif bir ayrımcılık sağlanmıştır. Ancak bu pozitif ayrımcılığı suiistimal edenler hakkında da ciddi yaptırımlar uygulanmasını kararlaştırmıştır.
Emekli Sandığı Tarafından Sağlanan Aylık ve Gelirlerin Kesilmesi Durumları
Kanun vefat eden Emekli Sandığı üyesinin bakmakla yükümlü olduğu geride kalanların mağdur duruma düşmemesi için belirli haklar tanımıştır. Ancak bu hakların hangi durumlarda kesintiye uğrayacağını veya tamamen durdurulacağını da düzenlemiştir. Kanuna göre; vefat eden birinin geride kalan yakınlarına yapılan aylık ve gelir ödemesinin kesilmesine sebep olan durumlar şöyledir;
- Geride kalan eşin tekrar evlenmesi (Resmi Nikahla)
- Kız çocukların evlenmesi
- Okumayan erkek çocukların 18 yaşını geçmesi
- Ortaöğretimde olup 20 yaşını dolduran erkek çocuklar
- Yükseköğrenimi devam etse dahi erkek çocukların 25 yaşını geçmesi
- Erkek çocukların sigortalı bir işe başlaması
Hallerinde Emekli Sandığı tarafından yapılan aylık ve gelirleri kesilir. Kız çocukların dul kalması durumunda koşulları sağladığı andan itibaren tekrar aylık bağlaması yapılmaktadır. Emekli Sandığında kayıtlı birinin vefat etmesi durumunda geride kalan eş ve kız çocuklarına sağlanan aylık hakkının kesilmemesi için resmi evlilik dışında bir birliktelik yaşadığı tespit edilenler hakkında önemli yaptırımlar uygulanmaktadır.
Bu tür durumları tespit edilenlere geriye dönük olarak ödenen aylık ve gelirler yasal faiz uygulanarak tahsil edilmektedir. Ayrıca bu kişiler hakkında cezai işlem başlatılmak üzere savcılıklara zorunlu olarak suç duyuru yapılmaktadır. Bu husus en fazla suiistimal edilen durumdur.