Kıdem Tazminatı Alma Şartları Neler? Tazminat Nasıl Alınır?
Son zamanlarda EYT ile ilgili yapılan düzenlemelerle ilgili sıkça haberler yapılmaktadır. Emekli olmak isteyen birçok kişi bu haberleri takip etmekte ve yeni gelişmelerden haberdar olmaktadır. Hem emeklilik tarihi yaklaşanlar hem de başka bir işe geçmek maksadıyla mevcut işinden ayrılmayı düşünenler için kıdem tazminatı önemli bir güvencedir. 2023 yılında asgari ücrette yapılan yeni düzenlemeyle birlikte işten ayrılmayı düşünen pek çok çalışan kıdem tazminatını hesaplamaya başladı. Ancak yanlış bilgilendirme ve yönlendirme sonucunda kıdem tazminatı alamayan ve tazminat nasıl alınır sorusunu soran işçi sayısı da oldukça fazla.
Kıdem tazminatı, bir iş yerinde sigortalı olarak çalışanların işveren tarafından işlerine son verilmesi veya haklı nedenlerle işten kendi istekleriyle ayrılmaları halinde kazandıkları yasal bir haktır. Emeklilik halinde tazminat alma şartlarından biri çalışanın 3600 gündür çalışıyor olmasıdır. Ancak bu 3600 gün, kıdem tazminatı almak için tek başına yeterli değildir.
Çalışanın emeklilik halinde alacağı kıdem tazminatında işe giriş tarihi önemli bir faktördür. Örneğin kıdem tazminatı alabilmek için gerekli olan şartlardan biri olan 15 yıl ve 3600 gün çalışmış olmak, 08.09.1999 tarihinden önce sigortası başlayanlar için geçerlidir. Bu tarihten sonra işe başlayanların kıdem tazminatı şartları değişmektedir. Sigortası 1999’dan sonra başlayanların kıdem tazminatı almaya hak edebilmesi için erkeklerde 60, kadınlarda 58 yaşını doldurmuş olmak, 25 yıldan beri sigortalı bulunmak ve 4500 gün prim ödemiş olmak gereklidir.
Emeklilikte kıdem tazminatı almak için gerekli şartlar haricinde, haklı olarak işten ayrılan veya işten çıkarılan çalışanlar, aynı iş yerinde 1 yıl veya daha uzun süredir çalışıyorlarsa kıdem tazminatı alabilirler. İş akdinin feshine bağlı olarak alınan kıdem tazminatında kişinin toplam yıl/gün sayısına değil, son iş yerinde çalıştığı süreye göre kıdem tazminatı belirlenir.
Kıdem tazminatı alma şartları İşçi Kanunu’nda net bir şekilde belirtilmektedir. Hukuk dilinden alıntılayıp sadeleştirecek olursak özel sektörde tazminat alma şartları aşağıdaki gibidir:
– İşçinin aynı iş yerinde bir yıl veya daha uzun süredir çalışıyor olması
– İşverenin haksız yere iş akdini feshetmesi
– İşçinin haklı nedenle iş akdini feshetmesi
– Kadın işçinin nikah tarihinden itibaren 1 yıl içinde evlilikten dolayı işten ayrılması
– Emeklilik
– Malulen emeklilik
Evliliğe bağlı olarak iş akdini fesheden çalışanlar, gerekli şartları sağlamaları halinde kıdem tazminatlarını alabilirler. Evlilik tazminatını yalnızca kadın çalışanlar alabilirler. Evlilik tazminatını alabilmek için çalışanın en az 1 yıldır aynı iş yerinde 4A sigorta kapsamında çalışıyor olması gerekir. Bir yıl veya daha uzun süredir aynı işte çalışanlar, nikah tarihinden itibaren 1 yıl içerisinde işten ayrılmaları halinde evl