İşe Başlatmama Tazminatı Nedir?
İşe başlatmama tazminatı, iş güvencesi kapsamında olan işçilere tanınan bir hak olarak kabul edilir. İşveren, haklı ve geçerli bir neden olmadan işten çıkarılan işçinin işe iade talebini kabul etmediği takdirde işe başlatmama tazminatı ödemekle yükümlüdür. İşçinin işe başvurduğu tarihten itibaren işe başlaması için işverene bir ay süre verilir. Eğer bu süre içinde işçi işe başlatılmazsa, işveren işçiye işe başlatmama tazminatı ödemek zorundadır. Bu tazminat, işçinin en az dört aylık ve en çok sekiz aylık ücreti tutarında olmalıdır.
İş Güvencesi Kapsamındaki İşçiler
İş güvencesi kapsamına giren işçiler, işveren tarafından geçerli bir neden olmadan işten çıkarılamazlar. Bu kapsamda olan işçiler, işverenin belirlediği kriterlere uygun olarak performans, verimlilik, disiplin gibi konularda değerlendirilebilirler. Ancak, işverenin bu kriterlere uygun hareket etmediği takdirde, işçinin işten çıkarılması haklı olmaz. Bu durumda işçi, işe iade talebinde bulunarak, işe başlatmama tazminatı talep edebilir.
İşe Başlatmama Tazminatı Hesaplanması
İşe başlatmama tazminatının hesaplanmasında işçinin brüt çıplak ücreti esas alınır. Yan ödemeler, yemek, servis ve primler hesaba katılmaz. Boşta geçen sürede işçinin doğmuş bulunan ücret ve diğer hakları ödenir. Ancak, servis yardımı bu süre içinde ödenmez. Bunun yanında, işe başlatılmayan süre içinde fiilen çalışması ile ortaya çıkabilecek olan fazla mesai ücreti, hafta tatili ile bayram ve genel tatil günlerinde çalışma karşılığı ücret ile satışa bağlı prim gibi ödemeler boşta geçen süre ücretine dahil edilmez. Bu hesaplamalar işçinin belirtilen dönemde işyerinde çalışıyormuş gibi yapılır ve para ile ölçülebilen tüm değerler hesaba katılır.
Örnek Hesaplama
Bursa Bölge Adliye Mahkemesi’nin 12. Hukuk Dairesi’nin bir kararında, işe başlatmama tazminatı ve boşta geçen süre ücretlerinin hesaplanması ayrıntılı olarak belirtilmiştir. Bu karara göre, işçinin brüt çıplak ücreti esas alınarak, yan ödemeler, yemek, servis ve primler katılmaz. Boşta geçen sürede işçinin doğmuş bulunan ücret ve diğer hakları ödenir. Servis yardımı bu süre içinde ödenmez. İşçinin dava tarihindeki brüt ücreti ve günlük yemek bedeli dikkate alınarak hesaplama yapılır.
Buna göre, işe başlatmama tazminatı beş aylık ücret üzerinden hesaplanır ve boşta geçen süre alacağı da dört aylık ücret dışındaki gerçekleşen diğer haklar dahil olarak hesaplanır. Örnek hesaplama girişimde bulunan işçinin işe başlatmama tazminatı ve boşta geçen süre alacağı aşağıdaki gibi hesaplanabilir. Aylık çıplak brüt ücreti 3.050,10 TL ve günlük yemek bedeli brüt 20,52 TL olarak kabul edilirse, işçiye işe başlatmama tazminatı olarak 15.250,50 TL, boşta geçen süre ücreti olarak ise 14.334,48 TL brüt ödeme yapılması gerekmektedir.
Sonuç
İş güvencesi kapsamında olan işçiler, geçerli bir neden olmadan işten çıkarılamazlar. İşverenin bu hakkını kullandığı durumlarda, işçi işe iade talebinde bulunarak işe başlatmama tazminatı talep edebilir. Bu tazminat, en az dört aylık ve en çok sekiz aylık ücret tutarında olmalıdır. Boşta geçen süre içinde işçiye doğmuş bulunan ücret ve diğer hakları ödenmelidir. Bu konuda Bursa Bölge Adliye Mahkemesi’nin 12. Hukuk Dairesi kararlarına dikkat ederek hesaplama yapılmalıdır.