İşçi-İşveren Uyuşmazlıklarında İkale Yolu
Çalışma hayatında özellikle işçi- işveren uyuşmazlıklarında başvurulan bir yol olan ikale, Türk mevzuatında düzenlenmemiş olsa da, Yargıtay kararlarına göre birçok örneği mevcuttur. İkale sonucu işçiye yapılan ödemelerin, çalışılan süre ve işverenin kazancı gibi faktörler göz önünde bulundurularak hesaplanan sigorta primi hesaplamalarına dahil edilmesi gerekmektedir.
SGK Mevzuatına göre, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 80. maddesi uyarınca yapılan ödemelerin, istisnalar hariç (Bkz. Prime Tabi Olan – Olmayan Ödemeler, Prime Tabi Tutulmayacak Tutarlar) sigorta primi kesintisine tabi tutulması gerekmektedir.
İkale Sonucu Yapılan Ödemelerin Durumu
İşçi- işveren arasında imzalanan ikale sözleşmesi sonucu işçiye yapılan ödemelerin sigorta primine esas kazanca dahil edilip edilmeyeceği 2020/20 sayılı İşveren İşlemleri Genelgesi ile açıklığa kavuşturulmuştur. Ayrıca ikale nedeniyle yapılan ödemelerin vergi kesintisi ile ilişkisi ve durumu da ayrıntılı bir şekilde 7103 ve 7162 sayılı Kanunlarla Vergi Dışı Bırakılan İşçilik Ödemeleri başlıklı yazıda ele alınmıştır.
2020/20 Sayılı Genelge Uyarınca İkale Sözleşmesi
İkale, iş sözleşmesinin, taraflar arasındaki mevcut bir borç ilişkisinin kısmen veya tamamen ortadan kaldırılmak amacıyla yapılan bir sözleşme olarak değerlendirilmektedir. Sigorta primi kesintisi açısından ise, Kanunun 80. maddesinde belirtilen kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, iş sonu tazminatı gibi istisnalar haricinde yapılan tüm ödemeler, nakdi yardımlar, prime esas kazanca dahil edilir.
Bu bağlamda, ikale sözleşmesi sonucu işçiye yapılan ödemelerin hangi kalem alacakları ve tazminatlar kapsadığının belirtilmesi gerekir. Kapsam belirtilmeden yapılan tüm ödemeler prime esas kazanca dahil edilir. Ancak, Kanunun istisna tuttuğu ödemeler arasında yer alan kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, iş sonu tazminatı gibi alacaklara ve tazminatlara ilişkin ödemeler prime esas kazanca dahil edilmez.
Sonuç olarak, ikale sözleşmesi sonucu işçiye yapılan ödemelerin sigorta primi hesaplamalarına dahil edilip edilmeyeceği ve vergi kesintisi açısından durumu, ilgili genelgelerde belirtilen istisnalar ve kapsamları doğrultusunda ele alınmalıdır.