Gece Bekçilerine Verilen Yetkiler Nelerdir?
Gece bekçilerinin görevleri, 7245 sayılı Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanunu’na dayanmaktadır. Bu kanun, gece bekçilerine daha fazla yetki verilerek, kişileri durdurma, kimlik sorma, üst araması ve araç araması yapma gibi yetkiler verilmiştir. Bu yetkiler sayesinde gece bekçileri, çarşı ve mahallelerdeki suç oranını düşürmek için etkin bir şekilde çalışabilmektedir.
Gece Bekçiliği Uygulamasının Anayasaya Aykırılığı
Ancak, 11.6.2020 tarihli ve 7245 sayılı Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanunu’nun bazı maddelerinin Anayasaya aykırı olduğu gerekçesiyle Anayasa Mahkemesinde iptal davası açılmıştı. İptali istenen maddeler arasında, Kanunun “Durdurma ve kimlik sorma” başlıklı 7 inci maddesinin bazı hükümleri de yer almaktaydı.
Anayasa Mahkemesinin Kararı
Anayasa Mahkemesi iptal başvurunu karara bağlayarak, Mahkemenin gerekçeli kararı 1 Haziran 2023 tarihli Resmi Gazete’de yayınlandı. Mahkeme, kanunun bazı hükümlerini iptal etmiş, bazı hükümlerle ilgili iptal talebini ise reddetmiştir.
Mahkeme, gece bekçilerine kişileri durdurma ve kimlik sorma yetkisi veren hükümleri Anayasaya uygun bulmuştur. Ancak, kişilerin üstünü ve araçlarını arama yetkisi veren hükmü, Anayasaya aykırı bulmuş ve iptal etmiştir. İptal kararı, 9 ay sonra yürürlüğe girecektir.
Gece Bekçilerinin Yetkileri Nelerdir?
Dolayısıyla, gece bekçileri (çarşı ve mahalle bekçileri) şimdiye kadar olduğu gibi bundan sonra da görevlerini yerine getirirken belli durumlarda kişileri durdurabilecek, kendisinin çarşı ve mahalle bekçisi olduğunu belirleyen belgeyi gösterdikten sonra, durdurduğu kişiye durdurma sebebini bildirip, durdurma sebebine ilişkin sorular sorabilecek, kimliğini veya bulundurulması gerekli diğer belgelerin ibraz edilmesini isteyebilecek.
Çarşı ve mahalle bekçisi, durdurduğu kişi üzerinde veya aracında silah ya da tehlike oluşturan diğer bir eşyanın bulunduğu hususunda yeterli şüphenin varlığı hâlinde, kendisine veya başkalarına zarar verilmesini önlemek amacına yönelik el ile dıştan kontrol dâhil gerekli tedbirleri alma yetkisine sahipken, yani durduğu kişinin üzerini ve/veya aracını arama yetkisine sahipken, 1 Mart 2024 tarihinden itibaren bu yetkisini kullanamayacaktır.
Sonuç Olarak
Gece bekçilerine verilen yetkilerin etkin şekilde kullanılması, çarşı ve mahallelerin güvenliğinin sağlanmasına yardımcı olmaktadır. Ancak, bu yetkilerin Anayasaya aykırı olmaması ve hukukun üstünlüğüne saygı gösterilmesi önemlidir.